Điểm mặt các loại thuốc có thể dẫn tới dị tật thai nhi

Khi mang thai là thời điểm mà mẹ bầu cần chú ý tới chế độ ăn uống, sinh hoạt và đặc biệt là việc sử dụng các loại thuốc. Các chuyên gia đã nhận định rằng một số loại thuốc có thể gây sẩy thai, chết thai hoặc thai có những dị tật bẩm sinh vĩnh viễn ở trẻ. Hãy cùng tìm hiểu những loại thuốc này để kịp thời phòng tránh, đảm bảo an toàn cho mẹ và bé nhé!

Theo nghiên cứu dịch tễ thì gần 2% các dị tật bẩm sinh là do thuốc mà các bà mẹ đã sử dụng trong lúc mang thai; dị tật được xác định khi thuốc gây tác hại đến cấu trúc hay chức năng của cơ quan đang hình thành. Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng đã ghi nhận được hơn 8.000 trẻ sơ sinh bị cụt tay bẩm sinh do hậu quả mẹ dùng thuốc an thần thalidomide trong thai kỳ. Từ đó, người ta quan tâm hơn đến tính an toàn của thuốc khi sử dụng trong thai kỳ, đặc biệt về khả năng gây các dị tật.

Các tác dụng phụ của thuốc có thể khiến bé bị dị tật bẩm sinh

Những loại thuốc dẫn tới dị tật

Các vitamin

Vitamin A: Liều cao dùng trong lúc mang thai sẽ gây dị dạng mặt, sọ, tim, sinh dục cho thai nhi.

Vitamin B6: Dùng kéo dài gây co giật.

Vitamin C: Liều cao có thể gây dị tật.

Vitamin D: Liều cao gây tăng huyết áp, chậm phát triển tâm thần.

Vitamin E: Dùng nhiều gây tiêu chảy cho trẻ.

Thuốc tiêu hóa

Cimetidin: gây vàng da ở trẻ sơ sinh.

Thuốc corticoid: Gây ức chế vỏ thượng thận, gây hở môi, khe vòm miệng nếu dùng kéo dài trong thai kỳ.

Thuốc hô hấp

Salbutamol và ephedrin làm tim thai nhanh.

Aminophyllin làm tim đập nhanh, tăng đường huyết.

Thuốc chống ung thư

Methotrexat, mercaptopurin gây thai chết lưu, dị tật bẩm sinh, não úng thủy, thai vô sọ, sứt môi, dị dạng chi.

Cyclophosphamid gây đẻ non, dị dạng chi, tai.

Thuốc kháng viêm không steroid: Gây co thắt ống động mạch, viêm ruột hoại tử.

Thuốc kháng sinh

Penicillin: Liều cao có thể gây thai chết lưu.

Tetracyclin: Răng bị vàng, da vàng, dị hình ở chi.

Bactrim: Tăng nguy cơ vàng da ở trẻ sinh non.

Griseofulvin: Gây sảy thai và dị tật bẩm sinh.

Norfloxacin: Ảnh hưởng đến sự phát triển sụn của bào thai.

Neomycin: Gây vàng da.

Lincomycin: Ảnh hưởng đến sự phát triển của xương.

Metronidazole: Ảnh hưởng đến nhiễm sắc thể của thai, gây dị dạng bẩm sinh.

Isoniazid: Gây tổn thương hệ thần kinh bào thai.

Rifampicin: Gây dị dạng xương, giảm số lượng tinh trùng ở trẻ nam.

Thuốc ứng chế men chuyển – kháng 

Cholinergic: gây hóa xương sọ chậm, tắc ruột, bệnh ở ống tiết niệu.

Thuốc kháng giáp: 

Methimazole – carbimazole: gây dị dạng ở mặt, hẹp lỗ mũi và thực quản, chậm phát triển trí tuệ.

Thuốc chống động kinh:

Carbamazepin – valproate natri (VPA), gây dị dạng ở mặt, nứt đốt sống, lệch lỗ tiểu, dị dạng tim, kẽ hở vùng bụng, chậm nói, cận thị.

Trimethadion – hydantoin: gây dị dạng ở hệ thần kinh trung ương, mũi kém phát triển.

Thuốc có hoạt tính androgen: Danazol gây thai nữ bị nam hóa.

Thuốc hạ đường huyết: Gây hàm lượng glucose huyết thấp ở trẻ sơ sinh.

Thuốc chữa rối loạn tâm thần: Lithium gây nguy cơ bệnh tim cho trẻ, gây rối loạn chức năng tiêu hóa, gây đái tháo nhạt.

Thuốc an thần

Barbiturat: Gây rối loạn chức năng gan, dễ xuất huyết.Meprobamat: Chậm phát triển tâm thần, dị tật tim bẩm sinh.Diazepam: Trẻ sinh ra bị ngạt, vàng da, bú kém.

Phenergan: Ảnh hưởng đến chức năng tiểu cầu.Thalidomid:Dị dạng nội tạng, các chi ngắn.

Thuốc estrogen tổng hợp: Diethylstibestrol gây ung thư biểu bì âm đạo, dị tật bộ phận sinh dục, tiết niệu nữ, ở nam dị dạng bộ phận sinh dục.

Thuốc huyết học

Warfapin: Gây dị dạng ở bộ xương, đầu nhỏ, thoái hóa thần kinh thị giác, phát triển tâm thần chậm.

Dicoumarol: Gây thai lưu và xuất huyết ở trẻ sơ sinh.

Methadon: Gây suy hô hấp khi sinh.

Aspirin: Gây chảy máu ở trẻ sơ sinh.

Salicylat natri: Có thể gây thai chết lưu.

Indomethacin: Suy giảm chức năng thận.

Methyl dopa: Trẻ sơ sinh có vòng đầu nhỏ.

Propanolol: Gây chậm nhịp tim thai, hạ đường huyết.

Reserpin: Làm trẻ lừ đừ, bú ít, hạ thân nhiệt.

Thuốc sốt rét

Quinin: Liều cao gây não úng thủy, dị dạng thận, và tứ chi, có thể gây thai chết lưu, điếc bẩm sinh, chậm phát triển tâm thần.

Chloroquin: Mẹ điều trị gây điếc ở con, tổn thương võng mạc.

Thuốc làm giảm hoạt tính các tuyến bã nhờn ở da và chống viêm

Retinoid – isotretinoin – etretinat: Gây dị dạng ở thần kinh trung ương và bệnh tim.

Nhóm phụ nữ nên thận trọng khi sử dụng những loại thuốc trên

Phụ nữ mang thai hoặc đang lên kế hoạch mang thai cần thận trọng trong việc sử dụng thuốc.

Gần như không thể biết được các loại thuốc trên có thể gây ra những loại tác động nào đến thai nhi. Đôi khi dị tật bẩm sinh được hình thành trước cả khi bạn biết được mình đang mang thai.

Vì thế, những đối tượng cần đặc biệt thận trọng và chú ý khi sử dụng các loại thuốc được liệt kê trong bài gồm có:

• Phụ nữ mang thai.
• Phụ nữ đang cho con bú.
• Phụ nữ có kế hoạch mang thai.
• Phụ nữ không có biện pháp tránh thai khi quan hệ tình dục.

Những dị tật bẩm sinh tiêu biểu ở trẻ do tác dụng phụ của thuốc

Não úng thủy

Là tình trạng thai nhi bị dư thừa quá mức dịch não tủy. Lượng dịch dư thừa có thể làm tăng áp lực lên não và khiến não bị phù. Dị tật này sẽ tiếp tục gây ra các khiếm khuyết về tâm thần khác cũng như các bệnh liên quan đến não trong tương lai, khi trẻ lớn dần lên.

Bệnh đầu nhỏ (microcephaly)

Đây là một biến dạng về vật lý khi mà em bé sinh ra có chu vi đầu và não nhỏ hơn bình thường. Tình trạng này có thể dẫn đến các khuyết tật ảnh hưởng đến trí tuệ và sự phát triển của trẻ cũng như các vấn đề về khả năng thăng bằng, vận động và có thể bị co giật.

Ảnh hưởng đến khả năng nhận thức

Thuốc có những tác động trực tiếp tới sự phát triển của não bộ từ đó dẫn đến các khuyết tật về tâm thần và trí tuệ như trí thông minh dưới mức trung bình, gặp khó khăn khi học tập và chậm phát triển.

Bất thường về thể chất

Tác dụng phụ của các loại thuốc trên có thể gây nên các dị tật ở tai và mắt của bé, ví dụ tình trạng tai nhỏ (hay còn gọi là microtia, một hội chứng xảy ra khi tai ngoài nhỏ và không được hình thành như bình thường), ống tai bị hẹp (stenosis) hoặc sinh ra không có tai…. Đối với mắt, trẻ có thể gặp tình trạng hai mắt cách xa nhau (hypertelorism) hoặc mắt nhỏ hơn bình thường (microphthalmia). Thêm vào đó, trong một vài trường hợp, Thuốc làm giảm hoạt tính các tuyến bã nhờn ở da và chống viêm (isotretinoin) còn có thể gây tê liệt các dây thần kinh trên mặt.

Hở hàm ếch

Tình trạng trẻ sơ sinh bị biến dạng khuôn mặt và hở hàm ếch cũng là một hậu quả do tác dụng phụ của thuốc gây ra.

Dị tật ở tim

Sự phát triển hệ tim mạch của trẻ cũng bị ảnh hưởng do tác dụng phụ của thuốc như dị tật cấu trúc tim ngay từ khi trong bụng mẹ, hội chứng giảm sản tim trái, thông liên thất hay tứ chứng Fallot.

Các dị tật khác

Khi mẹ bầu sử dụng thuốc trong thai kỳ, thai nhi có nguy cơ mắc phải các bất thường về chức năng tuyến ức. Tuyến ức nằm phía dưới tuyến giáp ở phần ngực trên, đây là tuyến chính của hệ bạch huyết. Tuyến ức có chức năng biến đổi các tế bào bạch cầu cần thiết để bảo vệ cơ thể khỏi bị nhiễm trùng. Dị tật ở tuyến ức có thể ảnh hưởng đến quá trình miễn dịch của trẻ.

Những bất thường khác có thể xảy ra ở một số thai nhi như dị tật dính ngón tay (syndactyly), dị tật xương ảnh hưởng đến chân và cột sống kèm với giảm trương lực cơ.

Hãy là những người mẹ thông thái, đừng chủ quan mà tự ý sử dụng các loại thuốc không theo chỉ định của bác sĩ. Bất kỳ người phụ nữ nào khi lên kế hoạch mang thai đều nên tham khảo ý kiến các bác sĩ trước khi sử dụng loại thuốc nào. Cần nói chuyện với các chuyên gia để tìm ra được giải pháp an toàn nhất cho hai mẹ con.